Hoe maak je zelf vetbollen?

In de herfst en winter hebben vogels het zwaar. Natuurlijke voedselbronnen zijn schaars en de energiebehoefte is hoog om warm te blijven. Vetbollen zijn een ideale manier om vogels bij te voeren. Ze bevatten veel calorieën en voedingsstoffen, en je kunt ze eenvoudig zelf maken. In dit artikel lees je hoe je gezonde vetbollen maakt, welke ingrediënten geschikt zijn en hoe je ze het beste ophangt.

Wat is een vetbol en waarom is het belangrijk?

Een vetbol is een mengsel van vet en zaden dat hard wordt en opgehangen kan worden. Het levert vogels een compacte bron van energie, vetten en eiwitten. Vooral mezen, mussen, spreeuwen en vinken zijn er dol op. In koude seizoenen, wanneer insecten en bessen schaars zijn, helpt een vetbol hen om warm te blijven en te overleven.

De beste periode om vetbollen op te hangen is van november tot en met maart, wanneer vogels extra energie nodig hebben. In het voorjaar en de zomer kun je beter geen vetbollen aanbieden, vooral niet aan jonge vogels: zij kunnen zich verslikken in grotere brokjes vet of zaad. Bovendien bederft vet sneller bij warm weer, wat schadelijk kan zijn. Kies in deze periodes liever voor lichtere voeding zoals zaden of meelwormen.

Benodigdheden voor het maken van vetbollen

Om zelf vetbollen te maken heb je het volgende nodig:

• Ongezouten vet : gebruik bij voorkeur kokosvet of vast frituurvet. Gebruik geen vet met zout of kruiden
• Zadenmix voor vogels (bijvoorbeeld zonnebloempitten, hennepzaad, havervlokken, gemalen noten)
• Eventueel: gedroogd fruit of ongezouten pinda’s
  • Let erop dat er geen toevoegingen zijn gedaan aan het fruit en dat je enkel ongezouten pinda’s gebruikt
• Touw of andere natuurlijke ophangmaterialen
• Vormpjes, zoals lege yoghurtbekers, siliconenvormpjes of halve kokosnoten

Let bij het kiezen van de zadenmix op variatie. Hoe gevarieerder de mix, hoe meer verschillende vogelsoorten je aantrekt. Vermijd producten die gezouten of geroosterd zijn, want die zijn schadelijk voor vogels.

Gezonde combinaties voor vetbollen

Niet alles wat voor mensen eetbaar is, is ook geschikt voor vogels. Gebruik veilige, voedzame ingrediënten:

• Zonnebloempitten (gepeld of ongepeld)
• Haver- of tarwevlokken
• Ongezouten, ongebrande noten zoals pinda’s (fijngehakt)
• Gedroogde meelwormen
• Kleine stukjes biologische rozijn (niet in grote hoeveelheden)
  • Let op: gebruik enkel biologische rozijnen. In niet-biologische rozijnen zitten mogelijk pesticiden die een negatieve invloed hebben op de voortplanting van vogels.

Vermijd zout, gekruid of gebakken voedsel, boter en margarine. Gebruik ook geen pinda’s die beschimmeld of gezouten zijn.

Stappenplan voor het maken van vetbollen

Stap 1: vet smelten

Smelt het vet langzaam in een pan op laag vuur. Let op: het vet mag niet koken. Roer het vet regelmatig door zodat het gelijkmatig smelt. Zodra het volledig vloeibaar is, haal je de pan van het vuur.

Stap 2: ingrediënten mengen

Haal de pan van het vuur en meng de zadenmix en eventuele extra’s door het gesmolten vet. Gebruik ongeveer twee delen zaden op één deel vet. Roer het mengsel goed door zodat de zaden gelijkmatig verdeeld zijn.

Voor een extra voedzaam effect kun je kleine stukjes appel, gedroogde bessen of stukjes ongezouten pinda’s toevoegen. Dit trekt ook andere vogelsoorten aan, zoals spechten en lijsters.

Stap 3: vormen vullen

Vul de gekozen vormen met het mengsel. Steek een lus van touw in het midden, zodat je de vetbol later makkelijk kunt ophangen. Druk het mengsel licht aan.

Laat de vetbollen volledig afkoelen en hard worden. Dit kan enkele uren duren. Je kunt de vormen in de koelkast zetten of buiten laten afkoelen als het koud genoeg is.

Stap 4: vetbollen ophangen

Hang de vetbollen op aan takken, pergola’s of voedersilo’s. Kies een rustige en beschutte plek, uit de volle zon en buiten bereik van katten. Hang ze bij voorkeur op ongeveer 1,5 tot 2 meter hoogte. Zo kunnen vogels veilig eten zonder te worden opgejaagd.

Waar en hoe hang je vetbollen op?

• Kies een beschutte plek, uit de wind en niet pal in de zon.
• Hang vetbollen buiten bereik van katten en op minstens 1,5 meter hoogte.
• Bevestig ze aan een stevige tak, schutting of voedersysteem.
• Laat voldoende ruimte tussen bollen zodat vogels elkaar niet hinderen.

Controleer regelmatig of de bol nog goed is, zeker bij nat weer. Vervang oude of beschimmelde vetbollen op tijd.

Veelgemaakte fouten bij vetbollen maken

• Te vet, te weinig zaden. Als de vetbol vooral uit vet bestaat en te weinig vulling bevat, glijdt hij gemakkelijk uit elkaar of is hij moeilijk te eten. Vogels hebben juist structuur nodig om zich vast te kunnen klemmen en stukjes los te pikken.
• Zout of gekruid vet gebruiken. Vet dat bedoeld is voor menselijke consumptie bevat vaak zout of kruiden. Dit is schadelijk voor vogels, vooral voor hun nieren. Gebruik dus altijd puur, ongezouten vet zoals kokosvet of ongebruikt frituurvet.
• Vergeten een touwtje toe te voegen. Als je vergeet een touwtje toe te voegen terwijl het vet nog zacht is, wordt het lastig om de bol netjes op te hangen. Je moet dan later improviseren of de vetbol in een voederhuis leggen.
• Ophangen op onbeschutte plek. Vetbollen die hangen op een plek met veel wind, regen of volle zon drogen snel uit of smelten. Bovendien voelen vogels zich veiliger op een beschutte plek met voldoende overzicht en vluchtmogelijkheden.

Andere manieren om vogels te voeren in de winter

Naast vetbollen zijn er nog veel meer manieren om vogels in de winter te helpen. Variatie in voeding zorgt ervoor dat verschillende vogelsoorten worden aangetrokken en dat ze precies krijgen wat ze nodig hebben. Sommige vogels eten graag noten, terwijl anderen de voorkeur geven aan fruit of zachte zaden.

Je kunt zelf aan de slag met:

• Het maken van een pindaslinger van ongezouten, ongebrande pinda’s. Rijg ze aan een stevig touw en hang ze op een beschutte plek.
• Het ophangen van een halve appel of peer. Vooral merels en lijsters zijn dol op fruit.
• Zelf zadenkoekjes bakken met een mengsel van bloem, zaden en een beetje kokosvet. Laat ze uitharden in vormpjes.
• Het plaatsen van een voederhuisje of voersilo gevuld met een gevarieerd zaadmengsel. Dit houdt het voer droog en schoon.

Voer bij voorkeur in de ochtend. Dan zijn vogels het meest actief en hebben ze de rest van de dag de tijd om voldoende energie op te doen. Maak het voederplekje regelmatig schoon om verspreiding van ziektes te voorkomen.

Veelgestelde vragen over het maken van vetbollen