Bonen zijn een populaire keuze voor de moestuin. Ze zijn makkelijk te kweken, rijk aan voedingsstoffen en kunnen goed gecombineerd worden met andere planten. Maar welke soorten bonen zijn er, wat zijn de verschillen en hoe kweek je ze? In dit artikel leer je alles over de verschillende bonensoorten en hoe je ze succesvol kunt laten groeien.
Het verschil tussen stambonen en stokbonen
Bonen worden vaak onderverdeeld in twee hoofdgroepen: stambonen en stokbonen.
Stambonen
Stambonen zijn compacte, laagblijvende bonenplanten die zonder ondersteuning groeien.
- Hoogte: 30-50 cm
- Voordelen: geen klimsteun nodig, snelle oogst
- Nadelen: minder lange oogstperiode dan stokbonen
- Voorbeelden: sperziebonen, snijbonen en droogbonen
Stokbonen
Stokbonen zijn klimmende bonensoorten die ondersteuning nodig hebben.
- Hoogte: 2-3 meter
- Voordelen: lange oogstperiode, hogere opbrengst per vierkante meter
- Nadelen: klimconstructie vereist, iets langer groeiseizoen
- Voorbeelden: pronkbonen, kievitsbonen en sommige snijbonen
Verschillende soorten bonen
Sperziebonen
Deze populaire boon is frisgroen en wordt onrijp geoogst. Ze kunnen zowel als stam- of stokboon worden geteeld.
- Smaak: mild en knapperig
- Gebruik: vers, gekookt of roergebakken
Snijbonen
Grotere, platte peulen die vaak in reepjes worden gesneden.
- Smaak: lichtzoet
- Gebruik: gekookt, in stoofschotels
Pronkbonen
Deze bonen hebben grotere bloemen en bredere peulen. Ze zijn meestal stokbonen.
- Smaak: lichtzoet
- Gebruik: vers of als droogboon
Doperwten & peultjes
Hoewel geen bonen, worden ze vaak samen geteeld. Peultjes worden jong geoogst, doperwten ontwikkelen eetbare erwten.
- Smaak: zoet
- Gebruik: vers of in salades
Sojabonen (Edamame)
Eiwitrijke bonen die in de late zomer geoogst worden.
- Smaak: nootachtig
- Gebruik: gekookt als snack of in gerechten
Spekbonen
Spekbonen lijken op snijbonen, maar hebben bredere en vlezige peulen die zachter van structuur zijn.
- Smaak: vol en romig
- Gebruik: gekookt, in roerbakgerechten of stoofschotels
- Groeiwijze: verkrijgbaar als stam- en stokboon
Droogbonen (zoals witte, bruine en zwarte bonen)
Deze bonen worden rijp geoogst en gedroogd voor langere houdbaarheid.
- Smaak: neutraal tot nootachtig
- Gebruik: soepen, chili, stoofschotels
Hoe kweek je bonen?
- Zaai direct in de volle grond vanaf half mei, na de laatste vorst.
- Voorzaaien in potjes kan in april als je een voorsprong wilt.
- Kies een zonnige plek met goed doorlatende grond.
- Voor stokbonen: plaats klimmateriaal zoals stokken of een net.
- Geef regelmatig water, vooral bij droge periodes.
- Oogst sperzie- en snijbonen jong om de plant langer bonen te laten produceren.
Bonen in een voedselbos
Bonen zijn uitstekend te combineren met een voedselbos, vooral in een gilde-systeem waarin planten elkaar ondersteunen.
- Combinatie met mais en pompoen (Three Sisters-methode): bonen klimmen in de mais, pompoenen bedekken de grond en onderdrukken onkruid.
- Fixatie van stikstof: bonen verrijken de bodem met stikstof, wat gunstig is voor andere planten.
- Schaduw en beschutting: bonen kunnen in een voedselbos verticaal groeien zonder veel ruimte in te nemen.
De overeenkomsten en verschillen tussen bonensoorten
| Type boon | Groeiwijze | Oogsttijd | Gebruik |
|---|---|---|---|
| Sperzieboon | Stam- en stokboon | Onrijp | Vers, gekookt |
| Snijboon | Stam- en stokboon | Onrijp | Gekookt, stoofpot |
| Pronkboon | Stokboon | Onrijp of rijp | Vers of als droogboon |
| Droogbonen | Stam- en stokboon | Rijp | Gedroogd, soepen |
| Sojaboon | Stamboon | Onrijp of rijp | Edamame of sojabonen |
Met deze kennis kun je de juiste bonen kiezen voor je moestuin of voedselbos. Veel succes met het kweken van jouw favoriete bonen!
