Wilgen knotten is een eeuwenoude vorm van landschapsbeheer die niet alleen praktisch is, maar ook veel voordelen biedt voor de biodiversiteit. De knotwilg is een inheemse boom en ze dragen bij aan het typische Nederlandse karakter van het landschap. In dit artikel leggen we uit wat knotwilgen zijn, waarom en wanneer je ze moet knotten en hoe je dat het beste aanpakt.
Wat is een knotwilg?
Een knotwilg is een wilg die regelmatig tot op een bepaalde hoogte wordt afgezaagd, waardoor een karakteristieke knot ontstaat waaruit telkens nieuwe scheuten groeien. Dit proces van periodiek terugsnoeien heet “knotten”. Het zorgt ervoor dat de boom niet te hoog en zwaar wordt en verlengt de levensduur van de boom.
Wanneer moet je wilgen knotten?
De beste periode om wilgen te knotten is in de winter, tussen november en februari. Dan is de sapstroom in de boom minimaal en het blad is gevallen, waardoor je goed zicht hebt op de takken.
Hoe vaak je moet knotten hangt af van de groeisnelheid:
- Elke 1 tot 2 jaar voor snelgroeiende wilgen
- Elke 3 jaar voor oudere, trager groeiende bomen
Regelmatig knotten voorkomt dat zware takken uitscheuren en de stam beschadigen.
Hoe knot je een wilg?
Benodigdheden:
- Stevige ladder of klimgordel
- Handzaag of kettingzaag (voor dikke takken)
- Werkhandschoenen en oogbescherming
Stappenplan:
- Zorg voor veiligheid, zet de ladder stevig neer of gebruik een klimgordel bij hogere bomen.
- Verwijder alle takken tot ongeveer 10-30 cm boven de knot.
- Zaag vlak af, maar laat een lichte bolling zodat regenwater makkelijk afloopt.
- Laat geen zijtakken zitten, dit voorkomt ongelijkmatige groei.
- Verwijder snoeiafval of hergebruik het als takkenril of brandhout.
Ecologische waarde van geknotte wilgen
Geknotte wilgen zijn van grote waarde voor de natuur:
- Holle stammen bieden nestgelegenheid voor vogels, vleermuizen en uilen
- Mossen, korstmossen en schimmels groeien op de bast
- Knotwilgen zijn belangrijk voor insecten zoals wilde bijen, kevers en vlinders
- In het waterbeheer helpen ze de oever te verstevigen
Een rij knotwilgen dient dus als groene snelweg voor allerlei soorten in het landschap.
Veelvoorkomende fouten en hoe je ze voorkomt
- Te lang wachten met knotten: dikke, oude takken kunnen uitscheuren
- Te diep afzagen: zaag niet tot in de stam, dit beschadigt de boom
- Ongelijk knotten: laat geen takken staan, anders krijg je een onevenwichtige kroon
Wat kun je doen met het snoeihout?
- Wilgentenen zijn buigzaam en uitstekend voor vlechtwerk, natuurlijke afscheidingen of natuurlijke borders
- Dikke takken kun je opstapelen als takkenril, dit is een waardevolle schuilplek voor egels en vogels
- Gebruik als brandhout (nadat het goed is gedroogd)
- Gebruiken als een wilgen stek
Veelgestelde vragen over wilgen knotten
Moet ik een wilg elk jaar knotten?
Je hoeft een wilg niet elk jaar te knotten. Maar zorg er wel voor dat je een wilg elke 3 jaar knot, zeker bij jonge of hele oude wilgen. Regelmatig voorkomt schade en het omvallen van de wilg.
Hoe oud kan een knotwilg worden?
Knotwilgen kunnen, als ze goed worden onderhouden, meer dan 100 jaar oud worden.
Kan ik ook jonge wilgen knotten?
Jonge wilgen kunnen geknot worden. Het is zelfs goed om daar al vroeg mee te beginnen, zodat de knotvorm zich kan ontwikkelen.
