Alles over mulchen

Mulchen is een van de waardevolste en natuurlijke manieren om je tuin gezond, vruchtbaar en onderhoudsarm te maken. Of je nu een moestuin, siertuin, boomgaard of border hebt: met de juiste mulch geef je planten, bodemleven en biodiversiteit een flinke boost. In dit artikel lees je wat mulchen precies is, hoe je het doet, wanneer het wel of niet verstandig is en hoe je zelf mulch maakt.

Wat is mulchen?

Mulchen is het aanbrengen van een laag organisch of anorganisch materiaal op de bodem, rondom planten of tussen rijen. Die laag heeft meerdere functies: beschermen, voeden en reguleren. Er zijn twee hoofdtypen:

• Organische mulch: bladafval, houtsnippers, stro, compost, grasmaaisel, cacaodoppen
• Minerale mulch: grind, lavasteen, schelpen (vooral decoratief of voor warmtebehoud)

De nadruk in dit artikel ligt op organische mulch, omdat deze actief bijdraagt aan een gezondere bodemstructuur en meer leven in de tuin.

De voordelen van mulchen

Mulch doet veel meer dan alleen “de grond bedekken”. Het biedt onder meer:

• Vochtbehoud – mulch voorkomt uitdroging van de bodem
• Bodemverbetering – organische mulch wordt omgezet in humus
• Bescherming van bodemleven – tegen hitte, kou en verstoring
• Minder onkruidgroei – mulch blokkeert licht voor kiemend onkruid
• Minder erosie – voorkomt dat de regen voedingsstoffen wegspoelt
• Isolatie – temperatuur in de bodem blijft stabieler
• Minder schoffelen en gieten – tijdbesparend en rustiger voor planten

Zijn er ook nadelen aan mulchen?

Hoewel mulchen veel voordelen heeft, zijn er een paar kanttekeningen bij het mulchen:

• Een te dikke laag kan de bodem verstikken
• Sommige mulchsoorten (zoals houtsnippers) onttrekken tijdelijk stikstof bij vertering
• Slakken kunnen zich schuilhouden in mulchlagen
• Niet elke mulch is geschikt voor elke plant (bijv. zure of kalkrijke varianten)

Gebruik daarom het juiste materiaal op de juiste plek, in de juiste hoeveelheid.

Wanneer moet je mulchen?

Je kunt bijna het hele jaar door mulchen, maar het moment bepaalt het effect:

• Voorjaar – houdt vocht vast en activeert het bodemleven
• Zomer – beschermt tegen hitte en uitdroging
• Najaar – bladeren laten liggen als winterdeken voor de bodem
• Winter – alleen op vorstgevoelige plekken; niet op natte kleigrond

Je kunt beter niet mulchen bij:

• Zaaibedden of net geplante zaailingen (dit kan de opkomst verstoren)
• Slecht doorlatende gronden na langdurige regen
• Koude bodems in het vroege voorjaar (warmt trager op onder mulch)

Hoe mulch je op de juiste manier?

1. Maak de bodem onkruidvrij en eventueel licht los met een schoffel
2. Breng een mulchlaag aan van 5 tot 10 cm dik, afhankelijk van het materiaal
3. Houd ruimte vrij rond de stam van bomen en vaste planten (rotgevaar)
4. Combineren met compost? Breng eerst compost aan, dan mulch
5. Ververs jaarlijks of bij verteerde mulch – afhankelijk van het materiaal

Hoe maak je zelf mulch?

Zelf mulch maken is duurzaam én goedkoop. Je kunt onder andere gebruiken:

• Bladafval – laat bladeren een beetje drogen, gebruik ze als mulch in borders
• Grasmaaisel – laat het eerst drogen, gebruik dun om schimmel te voorkomen
• Hakselhout – met een hakselaar van snoeihout, ideaal onder bomen/struiken
• Stro of hooi – vooral geschikt in de moestuin
• Compost – halfverteerde compost is ideaal voor voedingsrijke mulch
• Karton of ongebleekte kranten – in natte laag onder ander mulchmateriaal, dit is goed tegen onkruid
• Fijngehakt afval van keukenkruiden – zoals stengels van peterselie of koriander, dit is snel verteerbaar

Je kunt ook mulch combineren: bijvoorbeeld stro met compost, bladeren met houtsnippers of karton onder een laag blad.

Wanneer is mulchen minder geschikt?

Hoewel mulchen in veel situaties zinvol is, zijn er uitzonderingen:

• In bloemenweides of kruidenrijke graslanden wil je juist afvoeren om de bodem te verarmen. Mulch brengt voedingsstoffen in de bodem, wat grassen en dominante planten bevoordeelt. Door te maaien én het maaisel af te voeren, geef je wilde bloemen en kruiden de beste kans om te bloeien.
• Bij planten die warmte nodig hebben in de bodem (zoals tomaten) kan te vroege mulch belemmerend zijn
• In krappe potten of bakken, waar lucht en drainage belangrijk zijn

Mulchen en biodiversiteit

Mulch is een waardevolle bijdrage aan de biodiversiteit:

• Wormen, kevers en schimmels krijgen meer voedsel en bescherming
• Vogels en egels vinden meer insecten in een gemulchte tuin; egels gebruiken mulchrijke plekken vaak als schuil- of overwinteringsplaats
• Merels en lijsters foerageren graag in mulchlagen op zoek naar insecten en wormen
• Planten profiteren van een rijkere en stabielere bodem

In combinatie met andere ecologische maatregelen zoals gefaseerd maaien, bloemenranden en geen gifgebruik maakt mulchen van je tuin een levendige plek vol leven.

Veelgestelde vragen over mulchen