Buxusmot bestrijden op een natuurlijke manier

De buxusmot kan in korte tijd grote schade aanrichten aan buxusstruiken. Steeds meer tuiniers willen de buxusmot bestrijden zonder chemische bestrijdingsmiddelen. Omdat natuurlijke methoden beter aansluiten op de levenscyclus van de buxusmot, bereik je bij volhouden vaak meer effect met minder milieubelasting. Gelukkig zijn er effectieve manieren voor een natuurlijke bestrijding. Deze aanpak is veiliger voor mensen, huisdieren, nuttige insecten en helpt om de ecologische balans in je tuin te behouden. In dit artikel lees je hoe je dat doet.

Waarom kiezen voor natuurlijke bestrijding?

Een natuurlijke aanpak voorkomt schade aan bijen, vlinders en vogels. Chemische bestrijdingsmiddelen doden niet alleen de buxusmot, maar ook nuttige insecten die helpen om plagen onder controle te houden. Door natuurlijke methoden te gebruiken, sluit je beter aan bij de levenscyclus van de buxusmot en bouw je een duurzaam evenwicht op in je tuin.

Wat is de buxusmot en hoe herken je de mot?

De buxusmot (Cydalima perspectalis) is een invasieve nachtvlinder waarvan de rupsen buxusbladeren kaalvreten, bij de buxusmot geldt dus dat de nachtvlinder zelf geen schade aanricht. Deze vlinder is via import uit Azië in Nederland en België terechtgekomen en heeft zich snel verspreid door het gunstige, milde klimaat en het ontbreken van natuurlijke vijanden. Je vindt de buxusmot in stedelijke tuinen én landelijke gebieden in heel Nederland. De buxusvlinder herken je op de volgende manier:

• De rups is felgroen met zwarte strepen en een donker kopje.
• De volwassen mot heeft witte of bruingrijze vleugels met een donkere rand.

Wanneer is de buxusmot actief?

Een groot deel van het jaar kun je last hebben van de buxusmot. De buxusmot is actief van de periode april tot en met oktober. De grootste schade richt de buxusmot aan in juli tot en met september. Afhankelijk van het weer kan het zijn dat de buxusmot al eerder dan april in je buxus aanwezig is. De rups ontwaakt bij wanneer het voor een aantal weken 12 graden is, de meeste motten zie je vanaf juni.

Hoe herken je de schade?

Wanneer je last hebt van de buxusmot herken je het doorgaans direct aan de schade. Voor het bestrijden van de mot is vroege herkenning belangrijk. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter de plaag te bestrijden is. Je herkent buxusmotschade aan:

• Kale takken en geskeletteerde bladeren
• Spinsels (webachtige draden) met zwarte korrels (uitwerpselen) in je buxus, dit is vaak het herkenbaarst
• Groene rupsen of poppen in de struik
• Verkleurde, dorre takken bij zware aantasting
• Vooral in zomer en vroege herfst zie je vaak witte motten rondom de buxus

Heb je een buxus? Dan is de kans groot dat je vroeg of laat te maken krijgt met de buxusmot. Deze plaag is helaas niet meer weg te krijgen uit Nederland, waardoor een goede lokale bestrijding belangrijk is. Controleer regelmatig de buitenkant én het hart van de buxus en let daarbij op de bovenstaande signalen.

Levenscyclus en het juiste moment van bestrijding

In Nederland komen gemiddeld twee tot drie generaties buxusmotten per jaar voor. Je bereikt het meeste met de bestrijding als je de maatregelen aanpast aan de levenscyclus van dit insect. De rups overwintert in een spinsel in de struik en volgt de onderstaande levenscyclus:

• Eieren: in kleine groepjes aan de onderzijde van bladeren, deze omen binnen enkele dagen uit.
• Jonge rupsen: deze zijn het gevoeligst voor biologische bestrijding met Bacillus thuringiensis (in het voorjaar en nazomer).
• Oudere rupsen: de felgroene rupsen zijn duidelijk zichtbaar, je kunt ze met de hand te verwijderen.
• Poppen: deze zitten in spinsels tussen bladeren en kun je ook met de hand verwijderen.
• Motten: deze vliegen van april tot oktober, de piekactiviteit herken je met feromoonvallen.

Tip: de beste strategie is om jonge rupsen te behandelen, poppen en spinsels te verwijderen en met feromoonvallen vluchttoppen signaleren. Op die manier kun je de buxusmot goed onder controle houden, zonder te grote schade aan je buxus.

Natuurlijke vijanden van de buxusmot

Ondanks dat de buxusmot invasief is in Nederland, zijn er verschillende natuurlijke vijanden ontstaan. Deze vijanden helpen de populatie van de buxusmot te beperken en dragen bij aan een evenwichtige tuin. Het hebben van voldoende natuurlijke vijanden in je tuin is de beste en natuurlijkste manier van bestrijding. De belangrijke natuurlijke vijanden zijn:

• Vogels: mezen, mussen en merels eten rupsen. Plaats nestkasten en bessenstruiken.
• nestSluipwespen en roofvliegen: deze insecten leggen eitjes in en op de rupsen. Trek ze aan met bloemen zoals dille, venkel en duizendblad. Plant verder inheemse struiken om deze insecten te lokken.
• Vleermuizen: vleermuizen eten nachtvlinders. Hang vleermuiskasten op en beperk kunstlicht.
• Loopkevers en lieveheersbeestjes: deze insecten eten eieren en jonge larven. Laat wat bladstrooisel liggen als schuilplek. Verder helpt het gebruik van mulch en het maken van een takkenril voor het aantrekken van deze insecten.

Natuurlijke bestrijdingsmethoden

Naast het aantrekken van de natuurlijke vijanden, zijn er nog tal van andere bestrijdingsmethoden om de buxusmot uit je tuin te houden. De effectiefste bestrijdingsmethode hangt af van het seizoen en de fase van de buxusmot. Zo helpt het gebruik van Bacillus thuringiensis vooral goed bij jonge rupsen, terwijl afspuiten met water goed helpt bij een lichte besmetting.

Methode	Werking	Effectiviteit	Beste moment	Pluspunten	Beperkingen
Bacillus thuringiensis (BT)	Biologische bacterie die de spijsvertering van rupsen verstoort	Hoog bij jonge rupsen	Voorjaar en nazomer	Selectief, veilig voor nuttige insecten	Minder effectief bij oudere rupsen, spoelt af bij regen
Feromoonvallen	Lokken mannelijke motten met geurstof	Helpt monitoren en druk verlagen	April–september	Geeft inzicht in piekactiviteit	Geen directe rupsenbestrijding
Handmatig verwijderen	Rupsen en spinsels wegplukken	Zeer effectief bij lichte aantasting	Door het groeiseizoen	Direct resultaat, milieuvriendelijk	Arbeidsintensief
Snoeien en opruimen	Dit verwijdert aangetaste delen	Ondersteunend	Na schade of bij eerste tekenen	Stimuleert hergroei	Niet te diep snoeien
Afspuiten met water	Dit verwijdert rupsen en spinsels	Gemiddeld	Bij lichte besmetting	Snel effect zonder middelen	Werkt niet bij zware plaag
Beschermnet	Houdt motten tegen om eieren te leggen	Preventief	Tijdens vluchttoppen	Voorkomt nieuwe aantasting	Ziet er niet mooi uit

Stappenplan voor een natuurlijke bestrijding

Als je een buxus(haag) in de tuin hebt, is het haast onoverkomelijk dat je te maken krijgt met de buxus. Het ene jaar zal de plaag erger zijn dan het andere jaar. Met behulp van de natuurlijke bestrijdingsmiddelen en het onderstaande stappenplan, kies je het juiste moment en voorkom je zoveel mogelijke schade.

1. Controleer je buxus wekelijks op spinsels, uitwerpselen en beginnende vraat.
2. Hang vanaf april feromoonvallen op en tel aantallen motten dat je vangt.
3. Verwijder gevonden rupsen, poppen en spinsels handmatig met handschoenen of een pincet.
4. Spuit bij jonge rupsen met Bacillus thuringiensis (BT) volgens de aanwijzingen op het etiket
5. Spoel de struik af bij lichte aantasting om rupsen en spinsel te verwijderen.
6. Stimuleer natuurlijke vijanden met nestkasten en bloeiende (nectarrijke) planten.
7. Herhaal controles en de bestrijding elke 7 tot 10 dagen tijdens actieve maanden (april tot en met oktober).

Veelgemaakte fouten bij buxusmot natuurlijk bestrijden

Bij de bestrijding van buxusmot is het belangrijk om consistent de bestrijding uit te voeren en de impact van de buxusmot niet te onderschatten. Een aantal veelgemaakte fouten zijn:

• Te laat beginnen met controleren en behandelen.
• Spuiten op het verkeerde moment (zoals wanneer de rupsen al ouder zijn).
• Slechts één keer behandelen of geen herhaling van de bestrijding na regen.
• Alleen de buitenzijde van de struik controleren op buxusmotten.
• De geknipte delen van je plant laten liggen waardoor rupsen uit kunnen komen (het beste is om ze in de grijze container af te voeren).

Seizoenskalender

• Februari-maart: spinsels en dode buxustakken verwijderen.
• April: feromoonvallen ophangen zodat je de eerste motten kunt volgen, plant in deze periode ook nectarrijke bloemen.
• Mei–juni: de jonge rupsen bestrijden met BT.
• Juli–augustus: dit is het piekmoment van tweede generatie motten, bestrijding is extra belangrijk.
• September: jonge rupsen behandelen (met BT) en de struiken laten herstellen.
• Oktober–januari: je tuin opruimen en nestkasten ophangen om natuurlijke vijanden te lokken.

Veelgestelde vragen over de natuurlijke bestrijding